دین یکی از علل و عواملی است که می تواند جنبه های مختلف زندگی انسان را تحت تاثیر قرار دهد و اثرات متفاوتی را متناسب با همان عقاید و باورهای دینی بر روی رفتار اشخاص و زندگی آن ها شامل شود به گونه ای که با مطالعه بر روی نحوه زندگی افراد قابل بررسی است .
تحقیقات و گزارش هایی به طور نمونه ذکر میشود که به بیان این مسئله می پردازد.
مفاهیم خدا
وقتی کودکان به خدا می اندیشند چه نوع تصویری در ذهن آن ها شکل میگیرد ؟
بررسی های بسیاری درباره دین در کودکی مخصوصا به این مسئله پرداخته اند . برخی ازاین پژوهش ها بر نظریه های روان پویشی درباره رشد و تکامل تصویر خدا مبتنی بوده اند . مثلا فروید تصویر خدا را در چهره پدر میدید و آن را نوعی فرافکنی پدر واقعی شخص به منظور رفع عقده ادیب محسوب میکرد . یونگ ظاهرا قبول داشت که تصویر خدا به نوعی فرافکنی پدر زمینی انسان است .اما معتقد بود که کهن الگوها نیز در ابعاد مفاهیم خدا سهمی دارند .
برخی پژوهش ها تاکید کرده اند که تصویر خدا در فرهنگ غربی نوعا مردانه است .(فاستر و کیتینگ ۱۹۹۲) و احتمالا دختران بیش از پسران این تلقی را دارند .( لد، مکینتاش ، اسپیلکا ۱۹۹۸) .
(رابرتس۱۹۸۹) رابطه ای بین تصویر خدا و تصویر خود یافت .شواهدی هم در این مورد وجود دارند که جنبه های کیفی و عام رابطه با پدر و مادر ممکن است با تصاویر مثبت (مثلا تصاویر گرم و مهربان ) از خدا در ارتباط باشند . تحقیق کریچی (۱۹۹۸) درباره دانشجویان اورا به نتیجه رساند که تصاویر خدا حول سه محور پدید آمده اند ((پرورنده _ داوری کننده)) ،((مهارکننده _نجات دهنده))،(( عینی _انتزاعی)) .
نیایش
فرانسیس و براون (۱۹۹۰،۱۹۹۱) به تحقیق درباره عوامل موثر در نیایش پرداختند و متوجه تفاوت هایی در فرقه های مختلف شدند ،مثلا مدارس مربوط به کلیسای انگلستان بر نگرش دانش آموزان نسبت به نیایش تاثیر منفی اندکی داشتند حال آن که مدارس کاتولیک رومی در این مورد فاقد تاثیر بودند .نیز گزارش دادند که درمیان نمونه های یازده ساله شان تاثیر والدین و در میان نمونه های شانزده ساله شان تاثیر کلیسا قوی تر بوده است .تفسیر آن ها از تتایج شان این بود که نیایش حاصل یادگیری یا الگوپذیری اجتماعی است . زیرا نیایش در بین کوکان و نوجوانان بیشتر نتیجه سرمشق گیری از خانواده و اجتماع و کلیسا است نه پیامد طبیعی پویش ها و نیازهای رشدی.
نیایش در عزت نفس کوکان دخیل است یا این که عزت نفس کم موجب نیایش است .
اجتماعی سازی مذهبی
محیط شما در شکل گیری نگرش های مذهبی و سایر دیدگاه هایتان سهم بسزایی دارد .اگر در خانواده مسلمان معتقدی به دنیا آمده بودید امروز احتمالا به سوی مکه نماز میخواندید ، اگر در میان مسیحیان پنتاتی بزرگ شده بودید، احتمالا گاهی ژاژگویی میکردید، اگر پدر و مادرتان ملحدانی ثابت قدم می بودند، احتمالا شما امروز به خدا اعتقاد نمی داشتید .اگر در فرهنگ بومی خاصی پرورش یافته بودید ،احتمالا به خدایان زیادی اعتقاد داشتید .
هم چنین به طور مثال نظریه محرومیت ، که غالبا با کار گلارک و استارک ( ۱۹۶۶_۱۹۷۲) ور پیوند است نشان می دهد که التزام دینی ممکن است جبران سایر محرومیت های زندگی باشد .
نظریه منزلت برآن است که التزام دینی ممکن است از لحاظ اجتماعی سودمند باشد . و عوامل خاص دیگری راهم به عنوان تعیین کننده التزام دینی مطرح کرده اند . مثلا رایان ، ریگبی، و کینگ (۱۹۹۲) معتقدند که احساس گناه و ترس موجد دین داری اند .
بریس، بتسون،آلتشتاتن و استیونز (۱۹۹۴) دریافته اند که تنهایی به دین داری می انجامد و اریکسون (۱۹۵۸) دین را به بحران هویت پیوند داده است که به گمان او در نوجوانی روی میدهد.
امکان دارد که فرایند اجتماعی سازی مذهبی اامات جنسیتی مهمی برای سایر حوزه های زندگی مردم نظیر نگرش های غیر مذهبی مردم ، کسب و کار و تحصیل داشته باشند . به طور نمونه نی که پیشینه محافظه کارتر، سنتی تر یا بنیادگراتری داشتند، به طور متوسط کم تر از نی که دارای زمینه مذهبی آزادمنش تر یا مدرن تری بودند ، از تحصیلات دانشگاهی برخوردار بودند . یعنی در واقع تاثیردین به لحاظ اجتماعی موجب نوعی نابرابری جنسیتی است ،(کیزر و کاسمین ،۱۹۹۵ ص ۶۱) ، هر چند این بررسی مبتنی بر همبستگی آماری بود ،این احتمال را پیش می آورد که اجتماعی سازی مذهبی می تواند در نهایت بر جنبه های غیر مذهبی زندگی افراد تاثیر بگذارد.
منبع: برگرفته از کتاب روانشناسی دین بر اساس رویکرد تجربی(اسپیلکا برنارد و همکارانش)
ترجمه:دکتر محمد دهقانی.
نقد و بررسی روانشناسی دین از نگاه کارل گوستاو یونگ
های ,، ,خدا , ,ها ,دین ,تصویر خدا ,به طور ,اجتماعی سازی ,ممکن است ,التزام دینی
درباره این سایت